همایش و راهپیمایی بزرگ اربعین از جمله رویدادهای بزرگی است که همه ارزش ­های خبری مانند بزرگی، تازگی، مجاورت، دربرگیری، شگفتی و برخورد را با هم دارد. چنین ویژگی کم نظیری راهپیمایی اربعین را به موضوعی بسیار قابل توجه در علوم رسانه ای و ارتباطی تبدیل کرده است.
این رویداد عظیم از جنبه های مختلف فردی و اجتماعی قابل تحلیل و بررسی است که در اینجا به برخی از ابعاد مهم آن از منظر جامعه شناسی سیاسی می‌پردازیم :
1- ظهور و بروز کنش فرد در اجتماع بزرگ دینی که در تکامل شخصیت اجتماعی و خودسازی فردی بسیار موثر است.
 -2 تجلی اقتدار و ظهور و حضور شیعیان و نشان دادن عظمت و اقتدار و قدرت نفوذ آنان در جهان اسلام.
- 3تجلی وحدت و همدلی جهان اسلام(شیعه و سنی) در آرمانی مشترک که برای دشمنان اسلام بسیار خوف انگیز و نگران کننده است و به هر نحو ممکن سعی در از بین بردن آن دارند(نظیر تحرکات امسال برای تخریب رابطه بین ایران و عراق و...)
 - 4رویدادی دینی و معنوی از مسلمانان و حتی غیر مسلمانان که گویای زنده بودن حیات معنوی و امید به تحقق تمدن نوین اسلامی با وجود تندبادهای معنویت گریزی و خدا ستیزی در جهان امروز است.
 -5نمایش گوشه هایی از جامعه مهدوی و موعود که در آن همه افراد و اقشار بشر با هر رنگ و لباس و نژاد و زبان، در کنار هم با صلح و صفا و در کمال امنیت و بدون دغدغه های نان و نام، در مسیری مشترک حرکت می‌کنند و در این راه، از هیچ خدمتی برای یکدیگر فرو گذار نمی‌کنند...
 -6نهادینه شدن فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی در شخصیت افرادی که در این اجتماع بزرگ شرکت می‌کنند در دورانی که خودخواهی و بی­ توجهی به دیگران در حال گسترش است و مدام در رسانه های استکباری تبلیغ و ترویج می‌شود..
 - 7بالا بردن صبر، تحمل و شکیبایی با تحمل سختی­ های مسیر، که به ساخته شدن افراد کمک می­ کند و آنها را مقاوم بار می آورد...

 - 8در راهپیمایی بزرگ اربعین همسانی­ ها و اشتراک افراد حاضر از مناطق مختلف جهان یک احساس و هویت مشترکی را میان حاضران پررنگ می کند که ای بسا افراد در موطن خود کمتر با این حجم و تعداد از افراد دارای اندیشه و احساس و باور مشترک روبرو بوده اند. احساس لذت "ما" بودن و کثرت و پرشماری میان افراد متعلق به یک هویت در نهادینگی و تثبیت آن هویت کمک شایانی می کند...
- 9شکل گیری پیوندهای میان جوانان، دانشگاهیان، نیروهای امنیتی و انتظامی، نهادها و دستگاه ­های خدمت رسان در دو کشور ایران و عراق برای ایجاد رضایت و خدمت رسانی حداکثری به زائران، ابعاد مهمی از کارآمدی در برقراری نظم و امنیت را به نمایش می­ گذارد که به نوبه خود عامل مهمی در تقویت سرمایه اجتماعی شیعی است.
 - 10احساس همبستگی میان حاضران که در قوام و تثبیت همبستگی دینداران، تاثیر به سزایی دارد.
- 11 تبدیل اربعین به منسکی جهانی با فراگیر شدن این رویداد به کشورهای منطقه و نیز حضور غیرمسلمانان در این همایش عظیم، ابعاد تازه­ای به این منسک می بخشد؛ چنین آیینی زمان و مکان و فضا را درهم پیوند می­زند و رفتار جمعی با تقسیم کار میان میهمانان و میزبانان و نیز احساس مشترک و عینیت آن برای انجام مناسک عبادی مشترک و نمادین، حس نیرومند تعلق گروهی را میان آنها ایجاد و تثبیت می­ کند.
- 12.گفتمان اسلام انقلابی شیعی محور در همایش بزرگ اربعین سرچشمه جریانها و خیزشهایی است که در موفقیت محور مقاومت بر جریان معارض با فرهنگ عاشورا یعنی جریان سلفی تروریستی تاثیر و کارایی خود را نشان داده است و تقویت و تثبیت می گردد.
-13 پیاده روی اربعین نشانه ی شکل گیری تمدن و اقتدار جهانی نوینی بر اساس کنش عقلانی معطوف به ارزش است. اقتداری که آغاز آن، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و امتداد آن در اربعین حسینی قابل مشاهده است. راهپیمایی اربعین، تبلور یک همزیستی زیبا از نژادها و زبان­ها و قومیت­ ها در یک سرزمین است که لازمه پدید آمدن یک تمدن جهانی است. ارزش های زیبایی که در تابلوی روز عاشورا ترسیم شد و زینب سلام ا... علیها به تماشای آن نشست، این بار در همایش جهانی پیاده روی اربعین بازتولید می شود تا این بار، غربِ تشنه ی معنویت به نظاره ی آن بنشیند و به زیبایی و عظمت آن رشک ورزد..
-14 آگاهی بخشی و معرفت افزایی با رویکرد ایجاد نگرش و معرفت و شناخت هر چه بیشتر این رویداد عظیم جهانی با پرهیز از نگاه احساسی و بصورت کاملا اقناعی و توام با انگیزه و شناخت .
-15تقویت و ترویج پیام های مهم فرهنگ عاشورا ، از جمله ولایت محوری ، ظلم ستیزی ، دفاع از مظلوم ، ایثار و فداکاری و از خود گذشتن در راه ارزشها ، عشق و معنویت ، مبارزه با التقاط و انحراف از دین ، پاسداری از حریم دین و ...
-16ارتقاء بصیرت و دانش و اندیشه سیاسی شرکت کنندگان وناظران و نشان دادن دشمنی و کینه دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی از تشکیل اجتماع عظیم اربعین حسینی(ع) و بیان اهداف و اغراض جریانهای معاند در تضعیف و کم رنگ جلوه دادن این رویداد بزرگ اسلامی.
- 17. بیان اهمیت و آثار و نتایج ولایت محوری و حمایت از ولی فقیه زمان در تحقق اهداف و کسب نتایج ارزشمند در این حوزه.
- 18 شورآفرینی با ایجاد موج در جامعه و جریان سازی (عارفانه) نسبت به اهمیت و ضرورت برگزاری هر چه باشکوه این همایش جهانی
-19 جریان سازی در جهت یکپارچه سازی و همبستگی اجتماعی و ایجاد اندیشه مشترک در سطح جامعه با تعمیم تجربه و عواطف معنوی و ارزشی و شناختی.
-20ذکر آثار مثبت معنوی این حرکت عظیم در فرد و جامعه که از آثار آن کاسته شدن آسیب های روحی ، روانی و اجتماعی خواهد بود .
-21بیان اهمیت برگزاری این همایش عظیم از این منظر که جزء سیره علماء و بزرگان و ائمه اطهار(ع) و مورد تاکید آنان بوده است و یک کنش عقلانی و دینی است .
-22 نمایش ارادت و عشق آحاد جامعه بویژه نوجوانان وجوانان به امام حسین(ع) با حضور در راهپیمایی اربعین حسینی (ع) با وجود سختی‌های فراوان.
-23نمایش جلوه هایی از اتحاد مسلمانان شیعه و سنی از طریق نمایش حضور افراد و کاروان های پیاده ی اهل سنت در این اجتماع عظیم.
-24حفظ حرمت برادران اهل سنت و ارائه مصادیق عینی از ابراز احساسات و عواطف برادران سنی به حضرت اباعبدالله در این حرکت عظیم.
-25نمایش جلوه های ویژه ی فرهنگی از وحدت مسلمین با نمایش مراسم و عزاداری های مشترک و متحدالشکل در قالب دسته های سینه زنی و عزاداری و اشعار و نوحه های مشترک .

- 26 تبیین هنرمندانه تعلق و توجه امام حسین (ع) به همه مذاهب اسلامی و همه آزادگان جهان با نمایش حضور آحاد شیفتگان و علاقمندان مختلف حاضر در این مراسم باشکوه از سراسر جهان ، فارغ از هر ملیت و قوم و نژادی .
-27نمایش مردم محوری و بیان نقش مهم و موثر مردم در برگزاری اجتماع بزرگ اربعین حسینی.
-28 برجسته سازی و تقویت فرهنگ میزبانی و مهمان نوازی مردم ایران و عراق و نشان دادن جلوه های زیبای ایثار و نثار.
-29بیان و نمایش جلوه هایی از مدیریت جهادی و کار گروهی مبتنی بر ظرفیت های مردمی و بسیج امکانات و منابع.
-30 بیان کلام معتمدین، گروه های مرجع و علما و مراجع گرانقدر در تبیین نقش مردم و تکریم جایگاه و ارائه خدمات مردمی .
-31نمایش حضور و تلاش پررنگ و مشتاقانه همه نسلها و اقوام و نژادها و ادیان در برگزاری این همایش عظیم.
-32انعکاس شایسته اشتیاق حضور مردم در این همایش بزرگ و اردات قلبی نسبت به اهل بیت عصمت و طهارت(ع) .
-33بیان شور و شوق در موکب ها و سبقت گرفتن از یکدیگر در ارائه خدمت به زائرین اباعبدالله (ع) بعنوان مصادیقی از فاستبقوالخیرات.
-34تمرین جهاد الی الله : راهپیمایان برای رضای خدا و عرض ارادت به اهل بیت پیامبر(ص) کار و زندگی خود را تعطیل کرده و حیات طیبه ای را تجربه می کنند که در آن مظاهر دنیوی جایی ندارد و هر چه که هست تلاش است و مجاهده و طی طریق، برای رسیدن به محبوب و این چه استعاره زیبایی از مسیر زندگی فرد، در طول عمر است که باید همواره و در هر لحظه به محبوب فکر کند و فارغ از اینکه مسیر خاکی باشد و یا سنگی، هوا بارانی باشد و یا آفتابی، گرم باشد و یا سرد، لحظه ای از فکر هدف خود دور نشود.
-35 تقویت روحیه مبارزه با کفر و استکبار : زائر اربعین می داند در مسیری قدم بر می دارد که امام حسین (ع) برای رساندن پیام رهایی بخش اسلام در برابر کفر و استکبار در طول تاریخ طی کرده است. زائر اربعین همچنین در طول مسیر به این فکر می کند که یزید زمانه، شمر زمانه و ابن سعد زمانه کیست و به خود یادآور می شود که با پا گذاشتن در جا پای اباعبدالله و یارانش، در مراحل مختلف زندگی خود نیز جا پای آنها بگذارد و در برابر کفر و استکبار قد خم نکند و به گفته امامش ذلت را از خود حتی به قیمت تقدیم جانش دور کند.
--36برد سیاسی این حرکت عظیم : بیش از 20 میلیون نفر از سراسر جهان اسلام در این مراسم حضور پیدا می‌کنند که این حضور میلیونی بهترین پیام را برای وهابیت و دشمنان اهل بیت (ع) و اسلام دارد بدین معنی که اگر دشمن قصد داشته باشد علیه تشیع، ایران و عراق که اکثریت آن را شیعیان شکل می‌دهند، اقدامی کند با چنین جمعیتی روبرو می‌شود، به همین دلیل این مراسم معنوی از قدرت نظامی و هسته‌ای ، برد سیاسی بیشتری دارد.
-37 تقویت اخوت و برادری بین مسلمین : وقتی که زائر اباعبدالله چند روز را در کنار سایر ارادتمندان به امام (ع) راهپیمایی می کند و با آنها هم مسیر می شود و در یک سفره می نشیند و در یک چادر می خوابد به معنای واقعی کلمه مصداق آیه "انما المومنون الاخوه" را درک و لمس می کند.
- 38 بیمه زائران در طول سال آینده از گناه و کجروی : این حضور و این شور با شعور در مسیر راهپیمایی فرد را در یک سال آینده زندگی اش بیمه می کند که انشاالله بتواند در همه لحظات زندگی نیز خود را در مسیر اهل بیت ببیند و هر لحظه با تمسک به آل عبا از انحراف و خطا دوری کند.
  - 39پیاده‌روی اربعین به قلب‌ها و ذهن‌های مردم آرامش می‌بخشد و لذتی معنوی را برای آنان فراهم می‌سازد. اثراتی که این حرکت باشکوه در جامعه می‌گذارد منجر به ایجاد آرامش درجامعه و تعادل در مناسبات فرهنگی می شود.
- 40در نهایت پیاده‌روی اربعین جایگاه قانونی و دولتی یا مقامی نمی‌شناسد و هرکس با هر جایگاه و مقامی که هست، مسیر پیاده روی را با همان طریقی که برای همه میسر شده است طی می‌کند که این عمل موجب ایجاد احساس یگانگی و انسجام در بین افراد می‌شود و در نهایت موجب از بین رفتن دیدگاه‌های طبقاتی و ایجاد تعادل نسبی در حیات مردم در جامعه خواهد شد.

دکتر امیر هوشنگ آذردشتی، مدیر کل صدا و سیمای استان مرکزی. آبان 1397